Christiaan Schrijft: Geraaktheid in het kielzog van kinderkanker

Een van mijn grootste valkuilen, een van de voornaamste redenen dat ik stop met echt luisteren, is bijvoorbeeld wanneer ik mezelf vertel dat ik ergens iets van af weet. Van geweldloze communicatie, of Japanse krijgskunsten, of hoe je een verbindend gesprek voert. Ongemerkt wordt het belangrijk voor me dat iemand ziet hoeveel ervaring ik heb. In plaats van de ander te ontmoeten in gesprek, bouw ik met woorden een voetstuk voor mezelf. En dan maar wachten tot de ander me daar op plaatst.

Schouwspel

Ik zie ook bij anderen dat aanwezig blijven bij wat iemand deelt, soms uitdagend is. Als je deelt met iemand dat je kind doodziek is, zit je al gauw op de eerste rij van een schouwspel van geraaktheid. Allerlei reacties komen langs, onbedoeld en vanuit de beste intenties, die wat mij betreft soms nét wat anders zijn dan empathie: Sommige mensen geven snel advies: “Weet je wát schijnt te helpen?” Anderen reageren met sympathie: “Tjee, wat verschrikkelijk erg voor je!” Soms krijg ik een opvoedkundige tip cadeau: “Je zult zien dat je er sterker uitkomt!” Of mensen reageren met hun eigen verhaal: “De zoon van mijn buurvrouw haar neef had ook eens…” En er zijn mensen die proberen gevoel te temperen en de aandacht naar iets anders te verleggen: “Nou, gelukkig schijnt vandaag de zon…  kop koffie?” Niks mis met deze reacties, voor alle duidelijkheid. Maar of ze ertoe bijdragen dat iemand zich gehoord weet, betwijfel ik.

Ziekenhuis-trainingen

Tien jaar geleden trainde ik medewerkers van een ziekenhuis in het midden van het land in geweldloze communicatie. Toen Dorje kanker kreeg, en we in het ziekenhuis in Groningen met zoveel liefde en zorg omringd werden, kregen de ziekenhuis-trainingen een extra dimensie. Ik was dankbaar om, in een ander ziekenhuis weliswaar, iets te mogen bijdragen aan verbinding en samenwerking tussen mensen die zich zo inzetten voor het welzijn van anderen. Een aantal keren begon ik de trainingen met het uitspreken van die dankbaarheid. Het effect op de groep was echter, dat mensen me gingen troosten, met me meevoelden of me uitlegden hoe het ziekteverloop óók zou kunnen zijn. Dat had ik niet verwacht. Voor mij was het een manier om de verbinding met deze specifieke groep te maken. Maar een groot deel van de mensen werd zó geraakt, dat er eerst iets anders nodig was om weer met de training verder te gaan! Toen ik een paar keer die impact op de groep had meegemaakt, stopte ik met dit delen in de groep van hoe mijn leven in de ban was van kanker in ons gezin.

Het effect op de groep was echter, dat mensen me gingen troosten, met me meevoelden of me uitlegden hoe het ziekteverloop óók zou kunnen zijn. Dat had ik niet verwacht.  

Opkikkerdag

Tot twee weken geleden. Ik was gevraagd te werken met een groep managers van een bungalowpark. Pas toen ik het bungalowpark in liep, begon het te dagen. Flarden van beelden schoten door mijn hoofd. Daar waren we door een haag van applaudisserende mensen gelopen. Daar hadden we een boef aangehouden en ingerekend. Daar was de ontmoeting met Star Wars stormtroopers. En daar was mijn vrouw Petra vertroeteld en opgemaakt (want het idee was blijkbaar dat moeders daar het meest behoefte aan hebben na een half jaar intensief zorgen maken en zorg geven). Dit was de plek waar we bijna tien jaar geleden een Opkikkerdag meemaakten: een dag vol jolijt en avontuur voor zieke kinderen en hun gezinnen.

Met de ontroering nog in mijn lijf stond ik voor de groep. En daar was toch ook weer die dankbaarheid: “Ik ben Christiaan, en ik was hier bijna tien jaar geleden te gast tijdens een Opkikkerdag. Toen ik het terrein opliep, kwamen dierbare herinneringen bij me op waarvoor ik nog steeds dankbaar ben. Dat ik vanmiddag met jullie mag werken, voelt als een kadootje. Dankjewel dat jullie je gastvrijheid inzetten voor dit goede doel!”

Ruimte in mij

Na afloop kwamen verschillende mensen bij me informeren hoe het nu met mijn zoon was. En waar ik 10 jaar geleden vaak weinig ruimte had om empathisch te luisteren naar de geraaktheid van anderen als ik vertelde over mijn kind en kanker, kon ik nu horen wat mijn boodschap in hun raakte. Een man vertelde dat hij er weer aan werd herinnerd hoe fijn het eigenlijk is dat ze dit kunnen doen. Een vrouw vertelde iets over ziekte in haar eigen familie. Toen ik terugreed naar huis, vroeg ik me af: wat maakte nou het verschil tussen de boodschap tien jaar geleden en de boodschap nu? Beide waren een manier om te verbinden met een groep onbekenden.  Beide waren boodschappen van bijdragen en dankbaarheid. In het ziekenhuis zat ik middenin het ziekteproces, in het bungalowpark zat ik er geruime tijd na. Maar het grootste verschil, voor mij, zat hem misschien in de ruimte die ik in mij ervoer om te kunnen luisteren naar de impact van mijn boodschap.

Christiaan Zandt blogt over zijn ervaringen als vader van Dorje die in oktober 2015 en in 2020 werd gediagnosticeerd met Acute Lymfatische Leukemie.