'Rouwen is zoeken in de puinhopen wat er nog over is'

Cultuur die rouw bestaansrecht geeft 

Dat blijkt ingewikkeld in een maatschappij die geen pijn verdraagt. ‘Men vindt dat rouw moet overgaan’, zegt Annet Weijers, die al dertig jaar lang gezinnen begeleidt bij hun rouw. ‘Maar rouwen is topsport en duurt een leven lang. Ik pleit daarom voor een cultuur die rouw bestaansrecht geeft.’ Zo ver is het nog niet. ‘Ik nodig jullie uit eerlijk te blijven zeggen hoe het met je gaat en wat je nodig hebt. Erkennen, uiten en delen zijn belangrijk bij het leren leven met het verlies. Uit je gevoelens. Dat kunnen tranen zijn, maar ook woede.’ Volgens Annet is dat voor iedereen anders. ‘Het is goed zoals jij het doet. En dat kan per fase verschillen. Soms denk je dat het wel weer gaat, maar dan word je weer getriggerd in je verdriet.’ In haar presentatie gaf ze verschillende voorbeelden van deze triggers en symptomen van rouw,  maar ook van manieren om het lijden vorm te geven. ‘Al is het heel moeilijk, het is mogelijk je vlammetje weer aan te wakkeren. Ook daarbij is het fijn als de omgeving je helpt.’ 

Naar mijn kind vragen

‘Ik had mensen nodig die mijn nieuwe ik accepteerden en doorvroegen hoe het met me ging’, vertelt Jurgen van Riel. Zijn dochter Luna overleed in 2017. Net als Juul Coumans (moeder van Nanna*) en Marjolein Broeren (moeder van Maxine*), deelde hij tijdens het rondetafelgesprek wat ze van hun omgeving nodig hadden om het leven weer op te bouwen. Voor Marjolein was dit het geloof in nieuw geluk, wat maatje Juul, die haar was voorgegaan, haar gaf. Juul had het nodig te leren accepteren dat het gemis heel erg pijn doet. ‘Wat ik nodig heb is dat die pijn er mag zijn, maar vooral ook dat Nanna er gewoon mag zijn.’ De ouders aan tafel doen daar zelf ook het nodige aan. ‘Ik noem haar naam regelmatig, zodat ze er weer even is’, vertelt Marjolein. Nog fijner vinden ze het als de omgeving daar zelf af en toe over begint. ‘Dat vrienden, buren of vroegere klasgenootjes en juffen weer even vragen naar mijn kind.’ 

Leefbaar

Bezoekers in de zaal en thuis herkenden veel van wat er gezegd werd door Annet en de gespreksdeelnemers. Zij stelden vragen, deelden tips of eigen ervaringen. Een moeder vertelde bijvoorbeeld dat ze veel steun haalt uit de islam. Dat steun ontvangen niet altijd makkelijk is, blijkt uit het verhaal van een moeder die zich lang heeft geschaamd voor het overlijden van haar dochter, omdat haar omgeving het heftig vond dat te horen. ‘Gelukkig ben ik gestopt me ervoor te schamen.’ Mooi was dat een aantal ouders het hoopvol vonden dat het leven weer leefbaar kan worden. ‘Ook ben ik bang voor die dag dat de glans weer terugkomt, omdat ik me misschien schuldig ga voelen’, vertelde een ouder wiens zoon kort geleden is overleden. Zo blijkt dat de tijd niet alle wonden heelt, maar dat iedereen een weg vindt met zijn of haar rouw. 

We zijn er voor jou

De Vereniging Kinderkanker Nederland is er voor gezinnen waar een kind aan kanker is overleden. Naast symposia en informatiebijeenkomsten organiseren we bijvoorbeeld palliatieve nazorg en weekendkampen o.a. voor brussen. We kunnen je ook in contact brengen met (een) andere ouder(s) of brus(sen) die hetzelfde heeft meegemaakt. Liever online contact? Dan kun je je aanmelden voor onze online contactgroepen op Facebook. Meer informatie vind je op deze website of op koesterkind, voor als je kind niet meer beter wordt. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op of word lid van onze vereniging. 

Tijdens het symposium zijn er illustraties gemaakt door Nathan van der Veer. Het gehele visuele verslag kun je hier bekijken. 

Auteur: Marjolein Broeren