Strijd tussen ouderschap en werk bij ernstig zieke kinderen gaat in tegen de rechten van het kind

Radia Abba-van Koolwijk, arbeidsrechtjurist, Mijke Houwerzijl, hoogleraar arbeidsrecht en Maaike Wetting, arbeidsrechtadvocaat, schetsen in het artikel waar werkende ouders met een kind in een oncologisch behandeltraject tegenaan lopen.* Ongeveer zeshonderd kinderen per jaar krijgen de diagnose kanker. Uit een steekproef blijkt dat één- tot tweederde van deze gezinnen financiële problemen ervaart als gevolg van inkomensverlies en/of hoge niet-vergoede kosten rondom de ziekte van hun kind. Tien procent van de gezinnen ervaart zelfs financiële nood. Bij de helft van deze gezinnen melden ouders zich ziek bij hun werkgever. Ouders krijgen meer dan eens van hun werkgever en/of de bedrijfsarts te horen dat zij niet ziek zijn, maar hun kind. Zo worden ze gedwongen om verlof/vakantie op te nemen of verliezen hun baan.

Andere verlofregelingen

Er zijn geen goede regelingen voor ouders van kinderen met kanker terwijl dit in andere situaties beter geregeld is. De afgelopen vijf jaar zijn de verlofmogelijkheden in het eerste levensjaar van het kind aanmerkelijk verbeterd, zowel qua tijd als geld. Kijk naar het bevallingsverlof, de uitbreiding van het partnerverlof en het ouderschapsverlof. Helaas is er geen sprake van duidelijke vooruitgang in de situatie wanneer een kind ernstig en soms (levensbedreigend) ziek wordt en waarbij ouderschap strijdt om de voorrang met werk.

Zorgverlof schiet tekort

Werkende ouders hebben ieder een wettelijk recht op zorgverlof voor in totaal acht weken per kalenderjaar, waarvan de laatste zes weken onbetaald zijn. Bij langere behandeltrajecten schiet deze verlofmogelijkheid qua duur tekort, ook omdat de zorg voor eventuele andere kinderen extra aandacht vraagt. Bovendien is het financiële houvast nihil; ouders krijgen (acuut) te maken met inkomensverlies, terwijl hier vaak hogere zorggerelateerde uitgaven tegenover staan. Vereniging Kinderkanker Nederland heeft samen met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties in 2019 getracht om tot een betere verlofregeling te komen. Daarnaast is er voor dit thema begin 2023 veel media-aandacht geweest aan de hand van een handtekeningenactie voor een petitie aan de Tweede Kamer. Ondanks deze acties is er nog geen (begin van een) oplossing in zicht.

Op grond van het Europese Verdrag voor de Rechten van het Kind heeft een kind recht op zorg en ondersteuning van beide ouders.

Kind heeft recht op zorg van beide ouders

De regering heeft destijds gekozen voor een minder royale, maar wel bredere zorgverlofregeling voor alle typen mantelzorgers. Sympathiek, maar uit het oog wordt verloren welke bijzondere positie het minderjarige kind heeft. Op grond van het Europese Verdrag voor de Rechten van het Kind heeft een kind recht op zorg en ondersteuning van beide ouders. Bovendien heeft het kind een veilig thuis nodig. Uit een rapport van onder meer Stichting Kind & Ziekenhuis blijkt dat ouders door verplichtingen op het werk soms niet de liefdevolle zorg kunnen geven die het zieke kind en de andere kinderen nodig hebben. Het is aan de overheid om ervoor zorg te dragen dat aan dit recht ook daadwerkelijk uitvoering kan worden gegeven. In het EACH Handvest, waar Stichting Kind & Ziekenhuis, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde onderdeel van uitmaken, wordt aan dit recht en daarmee de verplichting van de ouders verder invulling gegeven.

Deugdelijke zorgverlofregeling nodig

Conclusie in het artikel is dat een deugdelijke zorgverlofregeling nodig is. Deze regeling draagt ook bij aan minder uitval en daarmee aan minder kosten bij de werkgevers, zeker in het MKB. Een regeling zorgt ervoor dat werknemers niet meer gedwongen worden om zich in allerlei bochten te wringen en vakantiedagen oneigenlijk in te zetten. Verwachting is dat daarmee de aanspraak op langdurige uitkeringen afneemt. De regering beweert dat niet gegarandeerd kan worden dat ouders gedurende het gehele ziekteproces volledig bij hun kind zijn. Maar net als met het ouderschapsverlof, hebben ouders tijd nodig om te wennen aan deze nieuwe situatie. In onze buurlanden en Scandinavië bestaan ruimhartigere verlofregelingen en andere vormen van financiële tegemoetkomingen. De Vereniging Kinderkanker Nederland start binnenkort samen met andere belanghebbende partijen een campagne om voor nieuwe wetgeving te pleiten, zodat ouders in staat worden gesteld de zorg te verlenen aan hun ernstig zieke kind.

*: Voor deze groep is gekozen omdat dit een van de oorspronkelijk beoogde doelgroepen van langdurend zorgverlof is en het qua ziekteverloop- en behandeltraject een goed te onderzoeken groep betreft.