Christiaan schrijft: Kadootjes en signalen

Ontbrekende delen

Afgelopen zomer kwamen we aan in de laatste rookpluimen van een brand die bij het ochtendgloren het woonhuis in de as had gelegd. Annelies riep vrijwel meteen: “We gaan gewoon door hoor!” Waarop de jongens de handen uit de mouwen staken en aan de slag gingen met opruimen.  

Van een afstandje keek en luisterde ik die week naar Annelies. Hoe ze berookte foto’s afspoelde en te drogen hing. Hoe ze steeds opnieuw ontdekte welke spullen óók verloren waren gegaan. En hoe ze sprak over wat er gebeurd was. “Het eerste dat ik deed, was kijken of de dieren veilig waren,” of “toen ik buiten was, schoten met een knal balken uit het huis…”
Soms was haar verhaal heel gedetailleerd, soms misten er stukken.
“Ik weet niet meer hoe ik dat gedaan heb…”
Gek genoeg raakten die ontbrekende delen van haar verhalen mij misschien nog wel het meeste. Omdat ik in de aanloop naar de zomervakantie opeens zelf flarden van ervaringen en verhalen terugkreeg die ik vergeten was.  

Op onverwachte momenten heb ik herinneringen aan Dorjes behandeling uit de afgelopen 8 jaar. Het kan zomaar gebeuren dat een geur, een beeld, een gedachte iets in me wakker maakt dat me doet denken aan momenten van toen.

Wonderlijke manieren

Op onverwachte momenten heb ik herinneringen aan Dorjes behandeling uit de afgelopen 8 jaar. Het kan zomaar gebeuren dat een geur, een beeld, een gedachte iets in me wakker maakt dat me doet denken aan momenten van toen. Sommige herinneringen en gevoelens keren vaak terug. Zoals die van mijn worsteling met Dorje in het ziekenhuis. 
Zoals die keer dat ik hem vast hield en probeerde een lepeltje vla met chemo naar binnen te werken. En iedereen die wel eens heeft geprobeerd een kind tegen zijn of haar zin te voeden, weet hoe onmogelijk dat is. Schaamte, spijt en verdriet kunnen me nog steeds overspoelen als ik me dit voorval herinner. 
Pas geleden herinnerde ik me opeens hoe we iedere week in het ziekenhuis samen onze vaste televisie-programma’s bekeken, waaronder De Beste Zangers. 
Hoe ik eens zes keer op en neer liep naar de keuken om opnieuw nachos te vragen, omdat dat het enige eten was dat Dorje smaakte. 
Hoe beklemmend de stilte kon aanvoelen, als ’s ik ’s avonds door een ziekenhuis liep. Of hoe zacht Dorjes muts voelde als ik hem bij een wandelingetje door het bos even aanraakte op zijn hoofd. Ons geheugen werkt op wonderlijke manieren. 

Expliciet of impliciet geheugen

Ik las dat sommige wetenschappers een onderscheid maken tussen expliciet en impliciet geheugen. Mijn expliciete geheugen heeft een deel dat feiten en algemene kennis onthoudt (wat een fiets is bijvoorbeeld), en een deel dat dingen onthoudt die te maken hebben met gebeurtenissen in mijn leven (de plek waar ik van mijn fiets viel bijvoorbeeld). Het impliciete geheugen herinnert zich hoe ik me voelde tijdens een gebeurtenis (dat ik me schaamde toen ik van mijn fiets viel), en hoe ik sommige dingen kan doen zonder erover na te denken (zodat ik kan fietsen bijvoorbeeld). Blijkbaar is het zo, dat heftige ervaringen invloed kunnen hebben op de manier waarop deze delen van ons geheugen werken. Bij trauma kan het gebeuren dat we ons specifieke informatie van een gebeurtenis, of de volgorde waarin dingen gebeurde, niet meer herinneren. Of dat een gevoel opborrelt zonder dat je kunt verklaren waarom. 

Ik weet niet of Dorje’s behandeling voor mij traumatische ervaringen heeft opgeleverd.  Ik weet ook niet of het afbranden van haar huis voor Annelies traumatisch is geweest. Trauma schuilt niet in de gebeurtenis zelf, maar in de manier waarop we omgaan met de impact van die gebeurtenis. Herinneringen aan de afgelopen jaren zijn voor mij soms kadootjes van hoe het was en soms signalen van wat er nog in mij is.

Christiaan Zandt blogt over zijn ervaringen als vader van Dorje (11) die in oktober 2015 en in 2020 werd gediagnosticeerd met Acute Lymfatische Leukemie. Hij herstelt momenteel probleemloos van een stamceltransplantatie.